(گزارشی از مراسم آیین نکوداشت دکتر سید محمد رضوی)
گزارش از حسین میری رامشه
به همت انجمن علوم سیاسی ایران وخانه اندیشمندان علوم انسانی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و بنیاد فرهنگی مصلی نژاد، در عصر روز سه شنبه 10 اردیبهشت 1398 آیین نکوداشت دکتر سید محمد رضوی، استاد برجسته اندیشه سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با حضور جمعی از اساتید، دانشجویان، علاقه مندان و شاگردان قدیمی این استاد برجسته در تالار شیخ انصاری دانشکده علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد و اساتید علوم سیاسی دانشگاه های مختلف کشور هرکدام به شرح دیدگاه های علمی و اخلاقی و ذکر خاطرات خود با استاد رضوی پرداختند.
اولین سخنران این مراسم دکتر محمدرضا تخشید، رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران بود. این استاد دانشگاه در مقدمه سخنان خود ضمن اشاره به جایگاه علمی دکتر رضوی در میان اساتید اندیشه سیاسی در ایران، ایشان را یکی از برترین اساتید دوران طلائی علوم سیاسی در دهه های 60 و 70 خورشیدی معرفی نمود. تخشید ادامه داد استاد رضوی در حوزه ای تخصص دارد که شاید بتوان گفت جزء سخت ترین و پیچیده ترین حوزه های علم سیاست است.
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران خاطر نشان کرد در دوره مدیریت ام همواره در مسائل مدیریتی دانشکده مثل جذب و استخدام استاید گروه از تجربه ها و نظرات این استاد بزرگ استفاده می کردیم و ایشان هم بزرگوارانه و با صمیمیت به ما کمک می کردند. دکتر تخشید در انتهای سخنان خود ضمن بیان خاطره ای از دکتر رضوی عنوان کرد که از ویژگی های استاد رضوی این است که دست گشاده و روحیه بخشنده ای دارد و تا آنجاکه در توان داشته اند از کمک مالی به دیگران دریغ نکرده اند.
دومین سخنران آیین نکوداشت دکتر سید محمد رضوی اما دکتر قاسم افتخاری استاد بازنشسته علوم سیاسی دانشگاه تهران بود. افتخاری در شروع سخنان خود بیان داشت که نه تنها تا مدت ها من و دکتر رضوی در دانشکده هم اتاق بودیم بلکه از نظر گرایشات سیاسی و علمی نیز شدیدا شبیه به هم بودیم و هر دو علاقه خاصی به اندیشه های سیاسی داشته و داریم.
این استاد با سابقه علوم سیاسی در ادامه ضمن بیان خاطره ای مشترک از دکتر رضوی در بحبوحه انقلاب ایران و نقش ایشان در تشکیل حلقه خصوصی فکری در آن زمان، عنوان کرد که در جریان انقلاب دکتر رضوی همواره در پی پاسخ به این سوال بود که "چکار می توان کرد تا در ایران تغییری مسالمت آمیز صورت گیرد که در عین حال شیرازه کشور نیز از هم نپاشد و در نهایت هم بتوانیم یک حکومت مردمی در ایران تشکیل دهیم؟". افتخاری در انتها خاطر نشان کرد که این ویژگی آقای دکتر رضوی بود که صرفا یک اندیشمند نبود و همواره مصادیق عملگرایی نیز در او بارز بوده و هست.
سخنران بعدی این مراسم دکتر فرهنگ رجایی، رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه کارلتون کانادا بود که سخنرانی خود را با عنوان " تصویره انگاره ام از استاد دکتر رضوی" ایراد نمود. دکتر رجایی استاد رضوی را معلمی دانست که اندیشه را برای شاگردان خود تصویرسازی می کرد و به اندیشه ها صدا و سیما می بخشید تا در ذهن و روان دانشجویانش نقش ببندد.
این پژوهشگر مطرح علوم سیاسی برای اثبات مدعای خود از روش تدریس دکتر رضوی مثالی آورد که از ابزارهای گوناگونی برای فهم دانشجو استفاده می کرد تا جایی که به عنوان نمونه برای تفهیم مفهوم حق طبیعی در ذهن دانشجو، ایشان از نمایشنامه آنتیگونه اثر سوفوکول استفاده می کرد تا برای ما دانشجویان خود این پیام را داشته باشد که برای فهم امر سیاسی می توان فی المثل از نمایشنامه و مشخصا تراژدی هم استفاده نمود.
چهارمین سخنران آیین نکوداشت دکتر سید محمد رضوی، دکتر عباس مصلی نژاد عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بود که در شروع سخنرانی خود بیان نمود آنچه را که من از دکتر رضوی آموخته ام در درجه اول آرامش بود. رئیس بنیاد مصلی نژاد اضافه نمود آسایش امری است بیرونی، مانند ثروت که موجب آسایش فرد می شود. اما آرامش پدیده ای است درونی و معنوی و شهرآورد آموخته های من از استادم دکتر رضوی قطعا آرامش بوده است.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران ضمن بیان خاطراتی از کلاس درس استاد رضوی، خاطر نشان کرد که هیچگاه به خاطر ندارم که در کلاس درس، آقای دکتر رضوی را عصبانی دیده باشم. مصلی نژاد در پایان عنوان کرد که هرگاه برای تدریس در کلاس درس حاضر می شوم از ابتدا تا انتهای درس به یاد امثال دکتر رضوی، دکتر افتخاری، دکتر عنایت و همه اساتیدی که به من علم آموخته اند هستم.
سخنران بعدی مراسم دکتر ابوالفضل دلاوری، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی بود. دلاوری در مقدمه عنوان نمود همه ما دانشجویان و علاقه مندان استاد رضوی همواره در انتظار انتشار آثار استاد بودیم و همیشه نقل محفل دانجویان ایشان بود که کی چشم ما به آثار نوشتاری استاد روشن خواهد شد؟
دکتر دلاوری که خود از بانیان برگزاری مراسم نکوداشت دکتر رضوی بود ادامه داد در طی برنامه ریزی این مراسم متوجه شدیم استاد آثار منتشر شده مقفولی دارند که در لابه لای نشریات دانشگاه چندان دیده نشده است. این استاد دانشگاه افزود پس از مشورت با دوستان بنابراین شد تا این آثار را در قالب یک جلد کتاب به نام نامی استادمان دکتر محمد رضوی تجید چاپ کنیم.
در ادامه با دعوت دکتر دلاوری از دکتر رضوی جهت رونمایی از دو کتاب "اندیشه سالار سپهر سیاست" که ارج نامه نگاشته شده از سوی دانشجویان استاد رضوی و دیگری کتاب " معرفت علمی، ارزش و قدرت در علوم سیاسی" که در واقع مجموعه مقالات دکتر رضوی در بین سال های 1350 تا 1354 می باشد، رونمایی شد.
پس از آیین رونمایی از این دو کتاب دکتر شهرآشوب رضوی فرزند دکتر رضوی به سخنرانی پرداخت. رضوی ضمن تشکر و قدردانی از خانه اندیشمندان علوم انسانی، انجمن علوم سیاسی ایران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، بنیاد فرهنگی مصلی نژاد که بانیان اصلی برگزاری این مراسم بودند، عنوان داشت بنا دارم از ویژگی های اکادمیک و علمی پدرم صحبت کنم چرا که شاگردان او بیش از من به این جنبه از شخصیت پدرم اشراف دارند اما دوست دارم بیشتر از خلق و خوی پدرم در زندگی خصوصی اش با شما صحبت کنم.
رضوی ادامه داد که نرم خویی و دموکرات منشی از ویژگی های بارز پدرم بوده و هست به طوری که او را می توان نقطه مقابل مرد پدر سالار مستبد شرقی دانست. دختر دکتر رضوی افزود پدرم هرگز اهل دستور دادن و امرو نهی کردن به فرزندان خود نبود بلکه برعکس در خانه ما همواره گفتگو و چانه زنی توامان بین والدین و فرزندان پذیرفته شده بود و این از خوش اقبالی من و برادرم بود.
این پژوهشگر حوزه زنان افزود دیدگاه های کلان پدرم در مورد آزادی، عدالت اجتماعی، دموکراسی، کرامت انسانی و ... تنها محدود به عنوان شدن در محیط کلاس و دانشگاه نبود و این همواره در روابط خانوادگی و در روابط با دوستان و آشنایانش ساری و جاری بود.
بخش اول این مراسم با اهدا هدایایی به رسم یادبود از جانب خانه اندیشمندان علوم انسانی، انجمن علوم سیاسی ایران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، بنیاد فرهنگی مصلی نژاد به این استاد برجسته اندیشه سیاسی پایان یافت و پس از استراحتی کوتاه و پذیرایی از حضار بخش دوم مراسم با سخنرانی دکتر داود فیرحی آغاز شد.
این عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران عنوان نمود از نظر من استاد رضوی دو ویژگی بسیار مهم دارد. نخست ایشان استادی تیپ ایدئال برای ما بوده و هست و دوم کاراکتر منحصر به فرد استاد بود که همواره تمیز، مرتب، شیک، زمان شناس، رئوف و در عین حال مقتدر بود. این اندیشند اندیشه های سیاسی در اسلام در ادامه سخنان خود خاطره ای را به نقل از رئیس فقید دانشگاه تهران حجت الاسلام عمید زنجانی نقل نمود مبنی بر اینکه در شروع جنگ تحمیلی آقای دکتر رضوی طی نامه ای تمام حقوق خود را تا پایان جنگ برای تامین مخارج جنگ اهدا نمود.
هشتمین سخنران این مراسم دکتر عباس منوچهری استاد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس بود که سخنرانی خود را با موضوع ابهامات موجود در اندیشه سیاسی ایراد نمود که در واقع این سخنرانی قسمتی از مقاله ایشان می باشد که در ارج نامه دکتر رضوی تحت عنوان اندیشه سالار سپهر سیاسی منتشر شده است.
سخنران بعدی آیین نکوداشت دکتر رضوی، دکتر احمد خالقی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران بود. این استاد دانشگاه ضمن بیان این که به اعتقاد اشیان عصر طلایی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران بین سال های 1360 تا 1365 بوده به تمجید از اساتید آن سالها نظیر دکتر عباس میلانی، دکتر رضا رئیس دوستی، دکتر قاضی و دکتر رضوی پرداخت. دکتر خالقی ادامه داد آنچه برای من دانشجو جالب بود این نکته بود که دکتر رضوی آنقدر خوب از اندیشه سیاسی تصویرسازی می کرد که من دانشجو فی المثل به عینه خود را در اعماق شهر- دولت آتن می یافتم. در پایان این استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران اشاره نمود که برای شخص من اندیشه سیاسی و دکتر رضوی قابل تفکیک نیستند.
دکتر محمد جواد غلامرضا کاشی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی دهمین سخنران این آیین نکوداشت بود. کاشی عنوان نمود که اگر بخواهم میان اساتیدم یکی را انتخاب کنم که بیشترین تاثیر را در شاکله شخصیتی من داشته، آن شخص قطعا استاد رضوی خواهد بود. دکتر کاشی خاطرنشان کرد که دکتر رضوی راوی بزرگان اندیشه سیاسی بود. راوی به این معنا که همواره از خودش حرفی نمی زد و صرفا به نقطه نظرات و آراء همان اندیشمندی که موضوع درس بود می پرداخت و به معنای دیگربه عنوان مولف صحبت نمی کرد. استاد برجسته دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه افزود به یاد ندارم استاد رضوی در کلاس درس از خوش و افتخارات علمی اش برای ما صحبت کرده باشد و یا حس کنیم که با استادی در دانشکده مشکلی دارد و یا جانبدار یا مخالف کسی باشد.
سخنران دیگر این مراسم دکتر حسینعلی نوذری، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج بود. نوذری ضمن ارائه توضیحاتی درباره آراء برخی از اندیشمندان در باب زوال اندیشه ورزی در علم سیاست، به بیان خاطرات بحث و گفتگو های علمی خود با دکتر رضوی در باب این موضوع پرداخت. این مترجم همچنین افزود در دوره دانشجویی ما مجموعا سه جزوه از استاد رضوی، یکی با عنوان " سیر تاریخ دموکراسی" و دو دیگر با عنوان "تاریخ اندیشه سیاسی در غرب" در انتشارات دانشگاه تهران چاپ می شد که شاید بد نباشد این جزوات و تقریرات استاد بار دیگر به صورت کتاب چاپ شود تا نسل جدید با آثار این استاد ارزشمند آشنا شوند.
آخرین و دوازدهمین سخنران مراسم نکوداشت دکتر سید محمد رضوی، دکتر نسرین مصفا عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران بود. مصفا ضمن تمجید از نقش همسر دکتر رضوی در موفقیت ایشان، عنوان نمود نمی توان از بزرگ منشی، آرامش و سجایای اخلاقی دکتر رضوی صحبت کرد اما از نقش همسر ایشان در زندگی دکتر رضوی سخنی به میان نیاورد.
این استاد دانشگاه همچنین عنوان نمود دانشکده علوم سیاسی دانشگاه تهران مانند عمارتی تایخی است که انسان های بزرگی مانند دکتر رضوی در آن به تحصیل و ندریس پرداخته اند و آن را اداره کرده اند تا امروزه ما بتوانیم به درستی آن را مادر دانشگاه های ایران بنامیم.
گفتنی است در پایان این مراسم از سوی خانه اندیشمندان علوم انسانی و با حمایت بنیاد مصلی نژاد دو کتاب "اندیشه سالار سپهر سیاست" و " معرفت علمی، ارزش و قدرت در علوم سیاسی" به حضار اهدا شد.