گزارش از محمد اسکندرلو
نشست تخصصی "صد سالگی روابط ایران و افغانستان" به همت دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و با همکاری میز افغانستان انجمن علوم سیاسی ایران به مدیریت جناب آقای دکتر حق پناه و جمعی از انجمن ها و اندیشکده های علمی کشور؛ روز سه شنبه 10 دی ماه 1398 در دانشگاه تهران از ساعت 14:30 الی 16 برگزار شد.
این نشست میزبان سفیر محترم جمهوری اسلامی افغانستان به عنوان یکی از سخنرانان، جناب آقای دکتر حق پناه عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و سرکار خانم دکتر کولایی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و عضو هیئت مدیره انجمن علوم سیاسی ایران بود.
در ابتدا خانم دکتر الهه کولایی به عنوان مسئول جلسه، ضمن تشکر از مسئولین کمیته ها و انجمن ها، به منظور مشارکت در برگزاری این نشست تخصصی، از همکاری و استقبال سفارت جمهوری اسلامی افغانستان تقدیر نمودند و ضمن تاکید بر اهمیت روابط میان ایران و افغاستان، این موضوع را به واسطه ی همسایگی دو کشور، روابط نزدیک میان ملت ها و نزدیکی فرهنگ، تاریخ و جغرافیای هردو کشور حائز اهمیت دانستند. خانم دکتر کولایی در ادامه با تاکید بر اهمیت ایجاد روابط نردیکتر میان دو کشور ایران و افغانستان، این نزدیکی را برای هردو کشور و پیشرفت هردو ملت ضروری دانسته و حضور هزاران مهمان افغانستانی در ایران را به خصوص طی 40 سال گذشته، دلیلی بر اهمیت بیشتر این مسئله عنوان کردند. ایشان با اشاره به وظایف دانشگاه ها و جوامع آکادمیک هر دو کشور، ابراز امیدواری نمودند که این نشست و نشست های این چنینی دلیل و بستری برای گسترش روابط میان دو ملت باشد و هردو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان از این نزدیکی بهرمند شوند.
در ادامه و پس از پخش کلیپی از دستاوردهای دولت جمهوری اسلامی افغانستان طی چند سال گذشته، جناب آقای عبدالغفور لیوال، سفیر محترم جمهوری اسلامی افغانستان در تهران مطالب خود را مطرح نمودند. ایشان از تمام دوستانی که در برگزاری نشست زحمت کشیدند و همچنین حضار و علاقمندانی که برای شرکت در این نشست حاضر شده اند تشکر کرده و از تشکیل این نشست ابراز خرسندی نمودند. جناب آقای لیوال صد سال گذشته افغانستان را نقطه ی عطفی برای این کشور به خصوص در زمینه ی روابط بین الملل دانستند و اشاره کردند که طی این صد سال روابط افغانستان به عنوان کشوری مستقل با سایر دولت ها و به خصوص ایران شکل گرفته و قوام یافته است. سفیر افغانستان با یادآوری تاریخ افغانستان و اشاره به جنگ های سه گانه میان افغانستان و انگلستان، پیروزی مردم در این نبردها را بستری برای شکل گیری یک افغانستان مستقل عنوان کردند. وی با اشاره به روی کار آمدن دولت امانی، مطرح کردند که از این تاریخ اولین رابطه های خارجی افغانستان با سایر دولت های خارجی شکل گرفت. وی با تاکید بر این نکته که روابط میان افغانستان و ایران جزو اولین روابط میان افغانستان با دولت های خارجی بود، تاکید نمودند که این رابطه چه در زمان آغاز و چه بعد از آن، روابطی دوستان و صمیمانه بوده است؛ و ضمن یادآوری حمله شوروی به افغانستان و مشکل کردن زندگی برای مردم افغانستان در وطن خود، میزبانی مردم ایران از مهمانان افغانستانی را خاطره ای برای مردم افغانستان دانستند که همواره در یاد آن ها خواهد ماند.
سفیر محترم دولت افغانستان با اشاره به جنگ های ناخواسته ی تحمیل شده بر مردم افغانستان طی دو دهه ی اخیر و همچنین درگیری این کشور با پدیده ی تروریسم، این ناملایمات را در هیچ زمان، مخل روابط نزدیک میان جمهوری اسلامی افغانستان و جمهوری اسلامی ایران ندانستند. ایشان با تاکید بر تعمیق روابط میان ایران و افغانستان طی دوره ی معاصر، به خصوص از 2014 و روی کار آمدن آقای محمد اشرف غنی، رئیس جمهور این کشور، با اشاره به حرف های ایشان که گفته بودند: سیاست خارجی افغانستان در وجه اول در تلاش برای گسترش روابط میان همسایگان و در وجه دوم در تلاش برای تعمیق روابط با دولت های اسلامی است، ایران را کشوری دانستند که در هردو وجه این سیاستگذاری گنجانده میشود، و با توجه بر این اصل؛ بر اهمیت روابط با ایران برای دولت افغانستان تاکید نمودند. جناب آقای عبدالغفور لیوال تاکید کردند که رویکرد جمهوری اسلامی افغانستان، به دور از تمام رقابت های بین المللی، مصالحه و همیاری با تمام همسایگان بوده و تحت هیچ شرایطی اجازه ی استفاده از خاک این کشور به ضرر هیچ کشوری نخواهد داد.
سفیر محترم افغانستان در ادامه ی صحبت های خود بر تلاش گسترده ی دولت افغانستان، مخصوصا طی چند سال گذشته برای تعمیق روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با ایران اشاره کردند و حضور چند صد استاد، دانشجو، دانش آموز و شهروند افغانستانی در ایران را دلیلی بر نزدیکی روابط حال و آینده میان ایران و افغانستان دانستند. ایشان اشاره ای نیز به نسل جدید افغانستان داشته و این نسل را آینده ساز این کشور دانستند که با تجارب خود از تلخی های خشونت و تلاش برای مبارزه با آن و همچنین اندوخته های آکادمیک خود، آینده ی افغانستان را بهتر از قبل خواهند ساخت و ایشان آینده را در دستان جوانان شایسته ی این سرزمین قلمداد کردند.
همچنین ایشان در انتها به نمایندگی از دولت و جامعه ی نخبگی و فرهنگی افغانستان تاکید نمودند که این کشور هیچگاه نخواسته با هیچ طرفی به غیر از دولت های رسمی کشورها نزدیکی داشته باشد و ابراز امیدواری کردند که نشست های این چنین موجب گسترش و نزدیکی بیش از پیش فرهنگی، سیاسی و اقتصادی میان دولت و ملت افغانستان و ایران شود.
در ادامه ی جلسه جناب آقای دکتر حق پناه، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و مسئول میز افغانستان انجمن علوم سیاسی ایران به عنوان سخنران سوم اقدام به ارائه ی مطالب خود نمودند. ایشان ضمن خیر مقدم خدمت سفیر افغانستان و هیئت همراه ایشان، استادان و دانشجویان گرامی، با اشاره به تعطیلی دانشگاه ها در این زمان، استقبال گرم علاقمندان از این نشست را دلیلی بر اهمیت موضوع مطرح شده و درک آن از جانب طبقه ی نخبگی ایران و افغانستان دانستند. ایشان همچنین با اشاره به صحبت های سفیر محترم افغانستان و تاکید بر آن، اهمیت یک صد سال گذشته افغانستان را از آن حیص دانستند که حاکمیت افغانستان به عنوان یک دولت مستقل، جنبه ای بین المللی به خود گرفت.
دکتر حق پناه با اشاراتی به تاریخ روابط میان ایران و افغانستان و زمینه های شکل گیری این رابطه؛ ایران را یکی از اولین کشورهای مرتبط با افغانستان در تاریخ عنوان کردند و اشاره داشتند که این همبستگی در طی دوران گذشته همواره ثابت و دوستانه بوده و به تقریبا سیر ثابتی را تجربه کرده است. ایشان به نزدیکی های فرهنگی، موسیقیایی، مذهبی و سیاسی میان این دو ملت تاکید داشته و با اشاره به متون باقیمانده از طول تاریخ، این همگونی ها را دلیل بر درک گسترده و همخوانی نزدیک میان دو ملت عنوان نمودند.
دکتر حق پناه با اشاره به تغییرات سیاسی و نظام بین الملل در زمان پس از جنگ جهانی، افغانستان را تاثیر گرفته از این وقایع دانستند و با اشاره به نقش بازیگری کشورهای ایران و افغانستان عنوان کردند: نقش ایران در طی این دوران در نقش بازیگری مهم و بازی ساز در خاورمیانه تعریف شد و اما افغانستان در پی تعریف های جدید شکل گرفته و تغییرات نظام بین الملل دچار نوعی پیچیدگی و چند نقشی شد و میتوان گفت تاثیر پذیری این کشور به علت موقعیت جغرافیایی این کشور، نگاه سایر بازیگران و نقشی که به عنوان یک بازیگر باید ایفا کند، موجب قرار گرفتن این کشور در وضعیت کنونی شده است. این استاد دانشگاه تهران، وضعیتی که در حال شکل گیری در روابط میان ایران و افغانستان است و تا الان بخشی از آن صورت پذیرفته را مفید و امیدبخش دانستند و گسترش روابط آکادمیک میان دو کشور را نشانه ی خوبی از آینده ی روابط میان ایران و افغانستان عنوان نمودند.
دکتر حق پناه با یادآوری دغدغه های مشترک بین دو کشور مثل: تروریسم، بحران های محیط زیستی، مسائل اقتصادی و سیاسی و ... ، این موارد را بسترهای مناسبی جهت همکاری میان دو دولت و ملت دانستند و با اشاره به همگونی های نزدیک هر دو کشور بر محیا بودن بستر شکل گیری روابط تاکید کردند.
جناب آقای دکتر حق پناه در پایان گفتگوهای خود، کم رنگ بودن روابط میان دو کشور را با توجه به گستردگی بسترها و مناسبت های بین دو ملت مشکلی جدی مطرح کرده و با اشاره به اهمیت روابط متقابل میام این دو کشور همسایه در حوزه های سرمایه گذاری، کارآفرینی، گردشگری و... این جلسات را نور امیدی برای تمایل هر دو طرف و همت دانشجویان و استادان هردو کشوور به منظور بهبود این وضعیت دانستند.
در پایان جلسه جمعی از حضار، اقدام به پرسش سوالات خود از سخنرانان نمودند.