گزارش نشست مذاکرات هسته ای و علوم سیاسی در ایران

 

 

در ابتدای این نشست که با حضور اساتید علوم سیاسی ایران و اعضای ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای برگزار شد دکتر سجادپور رئیس انجمن علوم سیاسی ایران ضمن خوش آمدگویی به میمهانان از  وزیر علوم تحقیقات و فناوری و همچنین روسای دانشگاه های علامه، تهران و بهشتی دعوت کرد تا به در جایگاه سخنران قرار گرفته و نکات مدنظر خود را بیان کنند.

فرهادی: استفاده از ظرفیت­های پژوهشی در اتاق­های فکر

 

 دکتر محمد فرهادی به عنوان نخستین سخنران گفت : امروز دانشگاه علامه طباطبایی میزبان دولتمردان و سیاستگذارانی است که برای این کشور افتخار آفریدند و تحت هدایت­ها و رهنمودهای مقام معظم رهبری و مدیریت سازنده رئیس محترم جمهور به جهانیان نشان دادند که از طریق دیپلماسی و گفت­ و­گو هم می­توان و مدیریت حقوق حقه ملتی را احیا کرد.

 

    من در جایگاه وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و به نمایندگی از جامعه علمی و دانشگاهی کشور از جناب آقای دکتر ظریف و همکارانشان سپاسگزاری می­کنم و زحمات ایشان را ارج می­نهم.

 

   در راستای مأموریت­ گراکردن دانشگاهها و کاربردی کردن علوم انسانی باید از این پس به نقش دانشگاهها، بویژه دانشگاههایی که در حوزه علوم انسانی فعالیت می­ کنند، در حل و فصل مسائل اجتماعی و معضلات داخلی و بین­ المللی، اهمیت ویژه­ ای بدهیم.

 

   به همین دلیل است که تأکید وزارت علوم در دوران جدید استفاده بهینه از ظرفیت­های پژوهشی و استفاده از نظرات و دیدگاههای اندیشمندان و نخبگان در اتاق­های فکر در حوزه­های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است.

 

   از خداوند منان برای شما و همه اندیشمندان و دانشمندانی که مسیر توسعه علمی ایران را هموار می­سازند، آرزوی موفقیت و پیروزی دارم.

 

سلیمی: شیوه فهم ما از جهان، آن را می سازد

 

دکتر حسین سلیمی به عنوان دومین سخنران اظهار داشت همانگونه که در بیانیه مشترکی که رؤسای دانشگاه تهران، شهید بهشتی و علامه طباطبایی اعلام شد به نظر می رسد مذاکرات هسته ای و توفیقی که در آن به دست آمد نشانگر کارآمدی و نقش تاریخی علوم انسانی در جامعه امروز بشری است.

 

وی افزود: بی گمان علوم دیگر در حوزه های مختلف تأثیرات شگرفی در شکل گیری تاریخ دارند ولی شاید گاهی نقش علوم انسانی در جامعه ما نادیده گرفته می شد.

 

رییس دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: اینکه افرادی دارای تخصص و دانش و بینش نسبت به حوزه کاری خود بتوانند تحولی ایجاد کنند که در تاریخ بین الملل بسیار تأثیرگذار باشد گویای این است که اگر علوم انسانی مورد توجه قرار گیرد می تواند در تمدن سازی و ساختن تمدن ایرانی و اسلامی بسیار تاثیرگذار باشد.

 

دکتر سلیمی در بخش دیگر از اظهارات خود گفت: شیوه فهم ما از جهان، آن را می سازد و نحوه اندیشیدن ما کنش های گفتمانی ایجاد می کند که سازنده دنیای ماست.

 

رئیس دانشگاه علامه طباطبایی اضافه کرد:اگر دنیای ما آنارشیک است به خاطر این است که دولتها و دولتمردان اینگونه می فهمند و مذاکرات هسته ای نشان داد که گونه دیگری از فهم و نحوه سخن گفتن می تواند دنیایی متفاوت به وجود آورد.

 

وی افزود: گفتمان انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی که دال مرکزی آن مفهوم استکبارستیزی است در جریان مذاکرات امکان یافت به گونه ای دیگر خود را در عرصه جهانی نشان دهد .

 

سلیمی خاطرنشان کرد: امروز مفهوم اسکتبارستیزی در گفتمان انقلاب اسلامی هیچ تغییری پیدا نکرده اما شیوه و طرح بیان آن در نظام آگاهی جهانی متفاوت شده است.

 

به گفته استاد دانشگاه علامه طباطبایی در مذاکرات و نتایج آن معلوم شد که می توان استکبار ستیز بود ولی در فضای ذهنی دنیای امروز هم مورد پذیرش قرار گرفت و می توان مفاهیم استکبارستیزی را با ابزار گفتاری و هنجارهای جهانی در ساختار ذهنی جهانی به وجود آورد.

 

وی خاطرنشان کرد: توافق صورت گرفته نه تنها متناقض با اسکتبارستیزی است بلکه روی موثرتری از آن است که تمدن سازی ایرانی و اسلامی را محقق می سازد.

 

طهرانچی: دفاع از توانایی علم و فناوری پیچیده تر از دفاع از منافع اقتصادی

 

دکتر محمدمهدی طهرانچی امروز در نشست علمی مذاکرات هسته ای و علوم سیاسی در ایران که در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد، با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای هسته ای گفت: راجع به توافق هسته ای سخن های بسیار و جلسات زیادی تشکیل شده است، اما جلسه امروز ما تفاوت ماهوی با سایر جلسات دارد که لازم است به آن اشاره شود.

 

وی ادامه داد: در تفسیر هر پدیده لازم است به متن و بستر آن در کنار نگاه به جزئیات توجه شود. عدم توجه به چارچوب ها می تواند موجب عدم درک مناسب از جزئیات شود.

 

رئیس دانشگاه شهید بهشتی افزود: امروز شاهد هستیم در امور حکمرانی در کشور ما بیش از هر زمان دیگری علم و سیاست خصوصا تبادلات بین المللی به هم نزدیک شده است.

 

دکتر طهرانچی تصریح کرد: امروز آنچه اتفاق افتاد توانایی علمی ما را نشان داد که تبادلات علمی به تعاملات بین دو حوزه حوزه دانش و دیپلماسی منجر شده است.

 

وی اضافه کرد: توسعه سوخت نیروگاه ها، توسعه دانش هسته ای با تکیه بر کاربرد صلح‌آمیز آن، تولید سوخت رآکتور ۲۰ درصدی تهران با هدف توسعه کاربرد پزشکیهسته ای و در انتها تلاش بی وقفه اعضای وزارت امور خارجه در حفظ دستاوردها در کنار غلبه بر جریان ایران هراسی، همه و همه شاید بیش از هر زمان دیگری نشان داد که دفاع از توانایی علم و فناوری پیچیده تر از دفاع از منافع اقتصادی است و این راه بدون توافقات علمی ممکن نیست.

 

رئیس دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: در مسیر توافق هسته ای راهی که دستگاه دیپلماسی در کنار دستگاه علم و فناوری طی کرد، نقطه عطفی است در رسیدن به درجه ای از رشد که امید است در هیاهوی بررسی جزئیات به فراموشی سپرده نشود.

دکتر طهرانچی افزود: آن روی مذاکرات نشان داد که دانشگاه ها با همه وجوهشان نه تنها با علوم سیاسی و بین المللی، بلکه با تمام اجزای آن پشتوانه دستگاه دیپلماسی در راه دفاع از استقلال و منافع کشور باشد.

 

وی یادآور شد: سیر حرکت هسته ای در مذاکرات نشان داد علم و فناوری امروز جایگاه خاصی در اقتدار ملت ها دارد.

 

رئیس دانشگاه شهید بهشتی گفت: علم، امروزه بیش از سرمایه اقتصادی مایه اقتدار ملت است تحریم اقتصادی و در کنار آن تحریم علم و فناوری نشان داد که می خواهند با فشار اقتصادی کشور حرکت علمی را متوقف کنند اما این مساله شدنی نبود.

 

دکتر طهرانچی در پایان اظهار داشت: تبادلات علمی ما سبب بزرگی ما است و در این جلسه امید است بتوانیم با تدابیر دستگاه علم و فناوری، پشتوانه دستگاه دیپلماسی شویم.

 

دکتر ظریف: سلطه ناپذیری جمهوری اسلامی ایران منبع قدرت است

 

دکتر محمدجواد ظریف به عنوان دومین سخنان خود را این گونه آاز کرد که: «وظیفه دانشمند علوم سیاسی و روابط بین الملل شناساندن صحیح تحولات بین المللی است و مهم تر از آن ساخت آینده ای مبتنی بر اراده معطوف به صلح، پیشرفت و هم زیستی است.»

 

دکتر ظریف با بیان این که مهم ترین دستاورد انقلاب اسلامی این است که به ما اجازه فکر کردن، اظهار نظر کردن و شکستن قالب های مرسوم و موهوم را داد، اظهار داشت: تحلیل شرایط در حال گذار با تئوری ها و تصورات گذشته و دوران جنگ سرد منتج به قطعنامه های تحریم می شود.

 

ایشان اضافه کرد: با توجه به این که کنشگران بین المللی متکثر شده اند، دولت ها از ابزارهایی چون اقتصاد و فرهنگ در عرصه بین الملل استفاده کردند.‎ جمهوری اسلامی ایران با استفاده از این ابزار قدرت جدید به یک قدرت منطقه ای تبدیل شد و نخستین کسی که فهمید ابزاری فراتر از ابزار مادی به عنوان منابع قدرت در اختیار دارد، حضرت امام خمینی بود.‎

 

دکتر ظریف اظهار داشت:خودباوری یکی از این منابع بود و ما می توانیم به گونه ای دیگر بیندیشیم و در برابر روش های گذشته روش های جدیدی ارایه دهیم. گفت و گو نیازمند هویت است. این جاست که سلطه ناپذیری جمهوری اسلامی ایران منبع قدرت است و البته برای استفاده از هر منبع قدرت نباید از فشارها هراسید.

 

وزیر امورخارجه حضور موثر و انتخاب های موثر در منطقه را از دیگر منابع قدرت ایران برشمرد و گفت: تصمیم های هوشمندانه در تحولات منطقه ای باعث شد که ایران به یک قدرت تبدیل شود.‎

 

ظریف با تاکید بر این که معادلات منطقه ای بدون حضور ایران شکل نمی گیرد، ادامه داد: رقبای منطقه ای و بین المللی که بدخواه این ملت هستند، احساس کردند که جمهوری اسلامی با تصمیم های صحیح توانسته است در منطقه نفوذ کند، از این رو به دنبال مهار آن برآمدندن و پروژه امنیتی کردن ایران را شروع کردند.

 

وی موضوع هسته ای را یکی از ابزارهای قدرت ایران به عنوان موضوعی علمی بیان کرد و افزود: اهمیت فناوری های هسته ای به عنوان یک منبع قدرت گفتمانی است.‎

 

ظریف اضافه کرد: مذاکرات هسته ای با تمام سختی ها منابع قدرت ایران را حفظ کرد و بهانه علیه قدرت راهبردی برای مهار را از طرف مقابل گرفت.‎

 

رییس دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: اکنون نگرانی علمی ایران در حال کم رنگ شدن است اما تلاش می شود عامل ایران هراسی را در بعد منطقه ای تقویت کنند، وظیفه داریم با علم به جزییات بازی و بدون از دست دادن منابع قدرت آن را ادامه دهیم.‎همان گونه که در هسته ای شد، در این هم شدنی است.

 

ظریف مهم ترین خاصیت و برجستگی جهان امروز را سیالیت و در حال گذر بودن عنوان کرد و گفت: در این شرایط نقش علم در ساختن آینده نقشی بی بدیل است. 

 

وی با بیان این که انشمندان روابط بین الملل وظیفه بسیار اساسی و مبنایی در دنیای کنونی برعهده دارند گفت: وظیفه شناخت و فهم درست واقعیات که در کنار آن وظیفه شناساندن و فهماندن صحیح تحولات بین المللی، وظیفه برجسته ای است و مهم تر از آن وظیفه ساختن آینده ای نه مبتنی بر اراده معطوف به قدرت بلکه مبتنی بر اراده معطوف به صلح، پیشرفت و همزیستی ؛ و این دو وظایف غیرقابل تفکیک هستند. 

 

وی خاطرنشان کرد: شما بدون این که در یک بستر واقعی حرکت کنید نمی توانید آینده بهتر بسازید و بدون نظر به آینده بهتر نمی توانید واقعیات را مدیریت کنید و این دو باید با هم دنبال شود. 

 

وزیر امور خارجه اضافه کرد: وظیفه دانشمند علوم سیاسی صرفا تکرار تئوری های مبتنی بر جایگاه قدرت و مبنای جهان فکری سلطه گرا نیست و صرفا با تکرار آن نمی توانیم نه واقعیات را بشناسیم و نه دنیای بهتری بسازیم. نگرش های مبتنی بر تقدیر، تقدیس و نگرانی منابع سلطه نتوانسته است تحولات بین المللی را به خوبی بفهمد و پیش بینی کند و برخلاف ادعای خود صلح و امنیت پایداری برای دنیا ایجاد کند. 

 

ظریف اضافه کرد: هیچ کس نمی گوید به دنبال جنگ است اما تئوریسین هایی که از جنگ صحبت می کنند مبانی فهم خود را طوری پایه گذاری می کنند که ناگزیر به جنگ و تنازع و از بین رفتن یکدیگر می انجامد و نیاز است که به قول سهراب سپهری چشمهایمان را بشوییم و با نگرش دیگری به دنیا نگاه کنیم. 

 

ظریف یادآور شد: یکی از مهم ترین دستاوردهای انقلاب شکوهمند اسلامی این است که به ما اجازه داد فکر کنیم، بیندیشیم و اظهارنظر کنیم و اجازه داد قالب های مرسوم و موهوم را بشکنیم و به روش دیگری نگاه کنیم. 

 

ظریف خودباوری، توان اندیشیدن و گفتمان متفاوت را یکی از اساسی ترین منابع قدرت ایران در جهان در حال گذار عنوان کرد و اظهارداشت: اگر ما از این منظر به علم سیاست نگاه کنیم مشاهده می کنیم که وظیفه دانشمند علوم انسانی ارایه نگرش جدید برای آینده است و به همین دلیل هم اگر پروژه های آینده نگری و ترسیم خطوط کلی آینده را مدنظر قرار دهیم اکثر کشورهایی که در این زمینه حرفی برای گفتن دارند تصویر خود را از آینده ترسیم کردند و بعدا مطالعات پر هزینه ای کردند که مثلا دنیا در سال 2030 و یا 2050 چه شکل و شمایلی خواهد داشت. 

 

رییس دستگاه دیپلماسی ایران با بیان این که اگر هدف صرف ترسیم آینده بود این میزان هزینه بی معنا بود گفت: اما با آینده پژوهشی یک آینده سازی شکل می گیرد که این امر مبتنی بر اهداف، اولویت ها و نگرش آینده سازان است و مبانی ارزشی جزئی از ساختار نظام آتی است. 

 

ظریف گفت: ساختار نظام آتی بر معادلات سخت افزاری استوار نیست حتی ساختار نظام کنونی هم بر مبنای هنجارها، ارزش ها، باورها و سایر منابع قدرت معنایی شکل گرفته است و ما نیاز داریم در علوم سیاسی و روابط انسانی با نگرش به آینده به مسایل نگاه کنیم. 

 

وزیر امورخارجه شرایط در حال گذار جهان را مهم ترین مولفه جهان امروز عنوان کرد و اظهارداشت: شرایط متصلبی که بر نظام دو قطبی حاکم گردیده بود جای آن شرایط جدیدی هنوز جایگزین نشده است پس از فروپاشی نظام دو قطبی عده ای با توهم و عجله یک نظم نوین جهانی را وعده داده اند و براساس آن اقدامات وسیعی را صورت دادند. 

 

رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان گفت: فلسفه نومحافظه کاری این بود که این نظم نوین را نهادینه کند و طی 10 سال و یا بیشتر اقدامات براساس این توهم شکل گرفت و چه بسیار خون ها ریخته شد تا سهم ناصحیح از تحولات از نظام دو قطبی به نظام تک قطبی آمریکا محور را نهادینه کند. 

 

ظریف یادآور شد: در این فلسفه نومحافظه کار آمریکا برتر سیاسی و نظامی بود و می خواست آن را با همان قدرت نظامی نهادینه کند چون می دانستند که وضعیت به خودی خود سیال است دو جنگ را به دنیا تحمیل کردند . برخی فکر می کنند که این اقدامات در دوران بوش پسر بود اما در تمام سال های ریاست جمهوی کلینتون شاهد اقدامات نظامی در مناطق مختلف مثل یوگسلاوی و سودان بودیم و از هر ابزاری برای نهادینه کردن توهم نظم جدید استفاده می شد. 

 

وی خاطرنشان کرد: علیرغم این تلاش ها و ریخته شدن خون بی گناهان در افغانستان و عراق این نظم جدید شکل نگرفت. تحولات عراق و افغانستان به دلیل درک غلط از تحولات بین المللی است. صدام فکر می کرد در شرایط سیال می تواند قدرت جدیدی برای خود دست و پا کند که این امر با شرایط سازگار نبود. 

 

به گفته ظریف این اشتباه محاسبه هم برای عراق و هم برای یوگسلاوی، لیبی و بازیگران دیگر که اشتباه محاسباتی داشتند بسیار گران تمام شد و در شرایط گذار دیدند که قدرت جدیدی روی کار آمده است و قدرت های قدیم به دلیل اشتباه محاسبه در حال از بین رفتن هستند. 

 

وی با اشاره به لزوم محاسبه و پیش بینی دقیق این امر را نیازمند تخصص و مهارت آکادمیک و همچنین میدانی عنوان کرد و اظهارداشت: یکی از وجوه اساسی شرایط کنونی تعداد بازیگران ، تکثر منابع قدرت است. زمانی در دنیای متصلب دو بازیگر دولتی وجود داشت . عدم تعهد هم تلاش می کردند کارهایی برای خود پیدا کنند و برخی هم براساس مفهوم رئالیستی اقدامات خود را با این کشورها هماهنگ کنند. 

 

وزیر امور خارجه گفت: امروز دیگر تنها بازیگران صحنه بین الملل دولت ها نیستند و آنها انحصار بازیگری را از دست داده اند . شاهد تعداد متنوعی از بازیگران هستیم. اگر شما بر مبنای معادلات جنگ سرد شرایط را محاسبه کنید پیش بینی های آن غلط خواهد بود که نتیجه آن 1696، 1797، 1803، 1835 و 1929 است. 

 

وی ضمن تبیین این درک غلط از معادلات جهانی اظهارداشت: اگر ما شرایط را براساس این محاسبات طراحی کرده و براساس آن عمل کنیم مجبوریم درک کنیم که شرایط بین المللی چگونه باید باشد. امروز بازیگران جدید وارد شده و نقش آفرینی می کنند. ما شاهد بازیگران امنیت ساز و امنیت زدای غیرحکومتی هستیم . بازیگران امنیت زدایی همچون القاعده و داعش و در سوی دیگر حزب الله و گروه هایی که امنیت ساز بوده اند. بازیگران جدیدی وارد صحنه عمل شده اند و نمی توان با تصورات گذشته تحولات کنونی را ارزیابی کرد. 

 

رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان در ادامه با اشاره به تنوع منابع قدرت اظهارداشت: زمانی قدرت نظامی حرف آخر را می زد . در تحولات بعد از آن در کنار قدرت نظامی قدرت اقتصادی هم رها شد و در آن نیز قدرت فرهنگی را به این دو اضافه کردیم و زمانی دیپلماسی ارتباط بین دولت ها بود. دولت ها هم در شناسایی سایر بازیگران بخیل هستند. 

 

ظریف با بیان اینکه دولت ها به سختی با تحول بازیگران قدرت کنار آمده اند ، اظهار داشت: حتی در مقاطعی دولت ها برای انسان شخصیت مستقل قائل نبودند، این تصور دچار تنش هایی شده است و دولت ها ناگزیر با آن کنار می آیند.

 

وی با اشاره به تنوع ابزارهای قدرت و همچنین انواع دیپلماسی افزود: امروز انواع دیپلماسی به دیپلماسی رسمی اضافه شده و شما مجبورید از قدرت اقتصاد و فرهنگ و گفتمان به عنوان مبانی قابل استفاده برای پیشبرد اهداف ملی استفاده کنید.

 

وزیر امورخارجه به بیان اینکه بدون شناخت این شرایط و ضرورت ها و الزمات آن نمی توانیم اهداف کشور را پیش ببریم و از قدرت کشور استفاده کنیم و آن را افزایش دهیم ، گفت: جمهوری اسلامی با استفاده از ابزار قدرت جدید به یک قدرت قابل توجه منطقه ای تبدیل شد و این روند طولانی بود . نخستین کسی که این تحول را درک کرد حضرت امام(ره) بود که فهمید ابزارهای بازی وجود دارد که فراتر از ابزار قدرت مادی است وگرنه با چه استدلالی می توانست بگوید آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند جز اینکه بر اساس فهم ، شما منابعی را در اختیار دارید که بسیار فراتر از قدرت نظامی، اقتصادی و سیاسی است.

 

رییس دستگاه دیپلماسی مهمترین منبع قدرت را خودباروی عنوان کرد و اظهار داشت: باید بپذیریم که می توانیم حرف ها و دیدگاه متفاوتی داشته باشیم، ما بعنوان دانشجوی روابط بین الملل نیاز نداریم که صرفا همه نظریه های را مرور کنیم و در قالب آن ها بیندیشیم بلکه می توانیم این قالب های فکری را بشکنیم و در برابر روش های گذشته روش های دیگری نیز ارائه کنیم.

 

وی تصریح کرد: نباید الزاما حرف دیگران را تکرار کنید بلکه باید حرف خودتان را بر اساس منطق و آرامش که جز ضرورت مهم است بیان کنید وگرنه در تکرار حرف دیگران گفت و گو شکل نمی گیرد. تکرار حرف دیگران مونولوگ است آن هم مونولوگ طرف مقابل در حالی که گفت و گو نیاز به هویت و خودباوری دارد و این مسئله است که به شما امکان حضور می دهد تا شما بایستید و گفت و گو کنید و این جاست که سلطه ناپذیری جمهوری اسلامی منبع قدرت است.

 

وزیر امور خارجه با تاکید بر اینکه هیچ منبع قدرتی بدون تحمل فشار کسب نمی شود برای تامین و حفظ منبع قدرت نیاز است که شما فشار را بپذیرید، گفت: بر اساس این دیدگاه از فشارها نه تنها نهراسید بلکه از آن بهره ببرید.

 

ظریف در ادامه با اشاره به عناصر خودباوری و سلطه ناپذیری در منابع قدرت جمهوری اسلامی به حضور موثر و فعال ایران در منطقه اشاره کرد که با انتخاب صحیح پیگیری شده است و اظهار داشت: آن چه که پس از سقوط طالبان و صدام باعث شد جمهوری اسلامی بزرگترین قدرت منطقه شود تصمیم هوشمندانه سیاسی جمهوری اسلامی در طول دهه های بعد از پیروزی انقلاب بویژه بعد از جنگ بود که در نتیجه آن جمهوری اسلامی حضور موثر و آینده سازی در منطقه ایفا کرد.

 

وی گفت: برخی اوقات به خاطر اینکه این ها هزینه هایی بر ما تحمیل کردند، آن را مبنای آسیب پذیری کشور می دانیم اما اگر درست نگاه کنیم همین نکات که برخی اوقات فشارهایی را وارد کرده باعث شده که ما در منطقه حرف برای گفتن داشته باشیم و معادلات منطقه بدون حضور ایران شکل نمی گیرد.

 

رییس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد:رقبای منطقه ای و بین المللی از همان زمان و بعد از سقوط صدام و طالبان احساس کردند که جمهوری اسلامی با انتخاب صحیح توانسته است در منطقه نقش آفرین باشد و تلاش کردند قدرت ایران را مهار کنند.

 

ظریف افزود: پروژه امنیتی سازی ایران و مهار قدرت جمهوری اسلامی در دو سه دهه اخیر با تحمل فشارهایی همراه بود. البته ما بهتر از این هم می توانستیم قدرت ایجاد کنیم اما قدرتی ایجاد شده بود و طرف مقابل احساس می کرد که باید آن را مهار کند و شاید بتواند آن را تبدیل به نقطه ضعف ایران کند.

 

رییس تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان گفت: پرونده هسته ای ضمن اینکه یکی از ابزارهای قدرت ما بود ، به عنوان دانش و علم و خودباوری بحث دیگری هم داشت و آن اینکه ما اجازه نمی دهیم کسی برای ما تعیین تکلیف کند و اهمیت این مسئله گفتمانی، قدرت ماست.

 

وی خاطرنشان کرد: ما قدرتی داشتیم که می خواستند آن را از بین ببرند، قابلیت هایی در زمینه هسته ای پیدا کردیم و زمینه هایی هم برای طرف مقابل ایجاد شد تا این منبع قدرت را تبدیل به ابزار ایران هراسی کند.

 

ظریف گفت: هدف ما ناکارآمد کردن این ابزار ایران هراسی بدون از دست دادن منابع قدرت بود و بدون اینکه قدرت راهبردی ایران تخلیه شود.

 

به گفته وزیر امورخارجه، نگاه فرامتنی مذاکرات هسته ای با تمام دشواری ها و پستی و بلندی های آن ، این است که منابع قدرت خود را حفظ کرده و بهانه تخلیه قدرت راهبردی ایران را از طرف مقابل بگیریم.

 

وی خاطرنشان کرد: ما برای همین در مورد مذاکرات هسته ای آمادگی نداشتیم که در مسائل منطقه ای بحث کنیم چرا که نمی خواستیم برای حفظ حقوق هسته ای از منابع قدرت منطقه ای هزینه کنیم و از طرفی دیگر نمی خواستیم آنچه را که بعنوان منبع قدرتمان در دانش فنی بود از دست بدهیم.

 

وی تصریح کرد: یک مرحله طی شده و قدم مهم هم در آینده است. درست است که یک سری دعواها در باره جزئیات مذاکرات مطرح می شود اما موضوع اصلی که مطرح است و آمریکا هم در همان سطح حرکت می کند تلاش برای چیزی است که آن را شروع کرده بودند.

 

وی گفت: ایجاد نگرانی از ظرفیت علمی ایران کم رنگ می شود اما تلاش می شود عامل ایران هراسی منطقه ای را تقویت کنند و ما وظیفه داریم این راه هم با علم به جزئیات بازی و اهداف آن بدون از دست دادن منابع قدرت ادامه دهیم همانطور که هسته ای شد این هم شدنی است اما نیاز به پیش بینی دقیق آینده و بازی منطقی و راهبردی برای ساختن آینده بهتر دارد.

 

همایش مذاکرات هسته ای و علوم سیاسی ایران را انجمن علوم سیاسی برگزار کرده است و در آن محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه، سید عباس عراقچی معاون حقوقی و بین الملل و مجید تخت روانچی معاون اروپا و آمریکای وزیر امور خارجه حضور دارند.

 

سیروس ناصری: برجام نیازی به دفاع ندارد

 

سفیر پیشین ایران در ژنو گفت:‌ پایان دادن به جنگ تحمیلی و مذاکرات هسته‌ای و رسیدن به برجام دو مقطعی است که در آن می‌توان پیروزی دیپلماسی را شاهد بود.

 

سیروس ناصری، سفیر پیشین ایران در ژنو و عضو تیم مذاکره هسته‌ای در دولت اصلاحات صبح یک‌شنبه در نشست بررسی مذاکرات هسته‌ای و علوم سیاسی در ایران افزود: پایان جنگ تحمیلی یک موفقیت دیپلماتیک بود. ما به تمام اهدافی که در جنگ دنبال می‌کردیم رسیدیم. اسیران‌مان برگشتند و سرزمین‌مان را پس گرفتیم. هم‌چنین قرارداد 1975 که عامل شروع جنگ، تثبیت و پذیرفته شد و صدام به عنوان عامل شروع کننده جنگ شناخته شد و حتی نقش دیپلماسی در سقوط صدام نیز دیده می‌شود.

 

او ادامه داد: مذاکرات هسته‌ای و برجام یک دوره دیگر از موفقیت دیپلماسی است. آن چه که در برجام حاصل شد تمام چیزی بود که ایران می‌خواست به آن برسد. در حالی که یک جنگ تمام عیار طولانی طراحی شده بود که ایران را در بحث هسته‌ای وادار به تسلیم کند و در نهایت نظام جمهوری اسلامی را ساقط کند به نقطه عکس آن بدل شد و تمام غل و زنجیری که به واسطه بحث هسته‌ای به دست و پای ایران بسته شده بود کاملا برداشته شد. غنی‌سازی ایران شناسایی و در مسیر توسعه و همکاری با دنیا قرار گرفتیم. هم‌چنین تحریم‌ها هم برداشته شد.

 

وی با بیان این که موفقیت برجام کاملا واضح است و نیاز به دفاع کردن ندارد، گفت:‌ دیپلماسی موفق و قاطعی در روند مذاکرات هسته‌ای پیش گرفته شد و تمامی اهداف تعریف شده محقق شدند.

 

دهقانی فیروزآبادی : باید برجام و مذاکرات را در گفتمان مقاومت است، تحلیل کنیم

 

دهقانی فیروزآبادی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی نیز در سخنانی گفت: مذاکرات هسته‌ای بر اساس مبنای فهمی از روابط بین‌الملل صورت گرفته و به یک کنش بین‌المللی تبدیل شد. روندی که به یک راهبرد تعامل سازنده منجر شد.

 

او گفت:‌ ظرفیت‌سازی مذاکرات هسته‌ای که از سال‌های پیش تا رسیدن به برجام آغاز شده است در آینده می‌تواند برای رشته روابط بین‌الملل و علوم سیاسی اثربخش باشد.

 

او گفت: گفتمان غالب در روابط بین‌الملل در اختیار قدرت‌های بزرگ است. آمریکایی‌ها امروز بر این استناد می‌کنند که تهدید و زور باعث شد که ایران پای میز مذاکره بنشیند و گفتمانی است که آن‌ها دنبال می‌کنند. ما باید برجام و مذاکرات را در گفتمان خودمان که به عقیده من گفتمان مقاومت است، تحلیل کنیم.

 

این استاد دانشگاه تاکید کرد: جابه‌جایی در قدرت همیشه با زور صورت گرفته است. بنابراین اگر قصد داریم مذاکرات و برجام را نقد کنیم باید در چارچوب گفتمان بومی خودمان انجام دهیم چون با نقد تنش هسته‌ای در عرصه بین‌الملل، در چارچوب گفتمان دیگری گفتمان خودمان را بازتولید می‌کنیم.

 

دهقانی فیروزآبادی خاطرنشان کرد: مذاکرات هسته‌ای در قالب‌های مختلف و نظریات روابط بین‌الملل قابل بحث و بررسی است و جا دارد در آینده با صرف زمان مناسب به آن بپردازیم.

 

دانشگاه در دوره پساتحریم یکی از بزرگترین بهره برداران توافق

 

همچنین در این نشست رییس دانشگاه تهران وظیفه دانشگاه را ایجاد فضای مفاهمه و تبیین عنوان کرد و ضمن تقدیر از عملکرد تیم مذاکره کننده هسته ای اظهار کرد: توافق هسته ای یکی از بزرگترین اتفاقات در تاریخ معاصر ایران است که با حمایت رهبر معظم انقلاب اسلامی و با مدیریت ریاست جمهوری اتفاق افتاد.

 

محمود نیلی احمد آبادی حوزه علم و فناوری را یکی از بزرگترین بهره برداران این توافق عنوان کرد و گفت:هر کشوری بخواهد در توسعه پایدار موفق باشد باید روی علم و فناوری سرمایه گذاری کند.

 

وی افزود: شاید یکی از بزرگترین تضییقات در تحریم ها بر حوزه علم و فناوری وارد شد و امروز هم دانشگاه در دوره پساتحریم می تواند یکی از بزرگترین بهره برداران این توافق باشد. 

 

رییس دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی جمهوری اسلامی یکی از بزرگترین سرمایه گذاری ها را در این حوزه انجام داده است.

 

آن چه منبع تحول برای دولت‌هاست معاهدات بین‌المللی است

 

حسین رنجبریان با بیان این که علومی مثل جامعه شناسی و روابط بین‌الملل با توجه به عمر کمی که دارند هر چه پیش‌تر می‌آیند سخت‌تر می‌شوند گفت:‌ درک چرایی برجام و کیفیت رسیدن به آن نیازمند بررسی‌های دقیق و زیاد است و این که بسیاری از حقوقدانان ما معتقدند برجام به عنوان توافق بین‌المللی باید از مسیر مجلس بگذرد و برخی دیدگاه خلاف آن را دارند ناشی از این موضوع است که علم روابط بین‌الملل و حقوق بین‌الملل آن‌چنان که فیزیک و ریاضی تثبیت شده‌اند نیست و از طرفی نمی‌توان این مسأله را صرفا حقوقی و در چارچوب موضوعات بین‌المللی بررسی کرد و امری به هم پیوسته است.

 

او گفت: در عین حال آن چه منبع تحول برای دولت‌هاست معاهدات بین‌المللی است که بر اساس رضایت دو یا چند کشور صورت می‌گیرد و متاسفانه در محیط بین‌الملل حتی قطعنامه‌های شورای امنیت آثاری به این قوت ندارند. به عنوان مثال بر اساس مصوبه شورای امنیت در چارچوب قطعنامه 598 روابط دو کشور سامان داده شد و با رضایت‌مندی مشکلات حل شد اما برای همه روشن است که در سال‌های قبل از سقوط صدام ایران و عراق چه روابطی داشتند. هیچ پیمانی بعد از این قطعنامه بین این دو دولت رد و بدل نشد. بنابراین باید به دقت به در بررسی موضوعات بین‌المللی و موضوعاتی که در چارچوب قوانین داخلی کشورهاست پرداخت.

 

مذاکرات هسته‌ای یک الگو است

 

هم‌چنین عبدالعلی قوام، استاد دانشگاه شهید بهشتی در سخنانی در این نشست گفت: مذاکرات هسته‌ای به ویژه از لوزان تا وین یک پارادایم است که در حقیقت یک الگو است و می‌تواند کاربردهای زیادی در علم سیاست و روابط بین‌الملل داشته باشند و امیدوارم بتوانیم از این الگو در سایر بخش‌های سیاست‌گذاری و تصمیم‌سازی استفاده کنیم.

 

وی گفت: تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران در این مذاکرات تمام حوزه‌های سیاست و روابط بین‌الملل را پشت سرگذاشت و به نحوی از آن‌ها استفاده کرد و تمام ترم‌هایی که در این رشته وجود دارد در مذاکرات پیاده شد. از تئوری "معمای امنیت" تا "بازی‌ها" یا "تصمیم‌گیری" همه در مذاکرات به کار برده شد بدون این که اسمی از آن‌ها برده شود.

 

این استاد برجسته کشورمان در حوزه روابط بین‌الملل ادامه داد: درسی که مذاکرات هسته‌ای به ما داد این بود که جدی‌تر با رشته‌های علوم سیاسی و روابط بین‌الملل برخورد داشته باشیم با وجود رشد کمی این رشته باید به جنبه‌های کیفی آن بیش‌تر توجه شود و معتقدم اگر به آن میدان داده شود خوب می‌توانیم از امکانات آن به نحو شایسته استفاده کنیم.

 

قوام گفت:‌ یکی از مسائلی که در چارچوب مذاکرات به خوبی از آن استفاده شد هنر تبدیل قدرت به اقتدار بود که در دو سال اخیر محقق شد. اقتدار حق تاثیرگذاری است و رابطه پیچیده‌ای بین قدرت، اقتدار و ارزش‌ها وجود دارد که در نهایت به مشروعیت می‌انجامد و ما شاهد بودیم که این پتانسیل در مذاکرات محقق شد.

 

وی با بیان این که در نتیجه مذاکرات هسته‌ای ایران از حالت یک مسأله به راه‌حل تبدیل شد، تاکید کرد: مذاکرات هسته‌ای بستر تقویت مطالعات میان رشته‌یی را در کشور افزایش داد.

 

آیینی برای پایان دادن تحریم‌ها در حقوق بین‌الملل وجود ندارد

 

عبدالهی، استاد دانشگاه شهید بهشتی نیز در تحلیل محتوای اسناد بین‌المللی از جمله قطعنامه 2231 و برجام با بیان این که بررسی این اسناد مستلزم بررسی دقیق ضمیمه‌های آن‌هاست گفت: متاسفانه این روزها کم‌تر دیده می‌شود که ضمیمه‌های این اسناد به خوبی مورد بررسی قرار گیرند.

 

او با بیان این که خواست ملی، مسائل سیاسی امنیتی، اقتصادی و رفع تحریم‌ها از اهداف مذاکرات هسته‌ای هستند گفت: در روند مذاکرات ابداعاتی صورت گرفته که از جمله لغو یک‌جای پنج قطعنامه تحریمی علیه ایران بود. بر اساس قوانین شورای امنیت آیینی برای پایان دادن تحریم‌ها در حقوق بین‌الملل وجود ندارد و جالب است که بگوییم در رابطه با عراق 10 سال طول کشید تا قطعنامه‌های شورای امنیت لغو شوند آن هم به طور خود به خود.

 

عبدالهی گفت: ابتکار عمل دیگر تایید برجام و انتشار آن به عنوان ضمیمه قطعنامه 2231 است. در برجام غنی‌سازی ایران به عنوان یک حق شناسایی شده است و هم‌چنین تصویب قطعنامه بدون استناد به فصل هفت منشور سازمان ملل است که از سوء استفاده‌های احتمالی در آینده جلوگیری می‌کند. هم‌چنین تفکیک بندهای قطعنامه از فصل هفت و ماده 41 از دیگر ابداعات این قطعنامه است.

 

وی گفت: ‌9 بند از 10 بندی که به ماده 41 منشور ملل متحد اشاره کرده است برای محدود کردن اقدامات علیه ایران در چارچوب شورای امنیت است. ماده 41 با این ویژگی که دولت‌ها را به رعایت برجام ملزم سازد آمده است در حالی که این ماده در قطعنامه‌های قبلی علیه دولت خاطی آمده بود.

 

این استاد دانشگاه با بیان این که هیچ وقت به دولت تحت تحریم در شورای امنیت اجازه داده نشده است که در کنار تحریم‌کنندگان حق اظهارنظر، اعلامیه و مشارکت در حل و فصل اختلاف داده باشد، گفت: اما در رابطه با موضوع هسته‌ای ایران مذاکره‌کنندگان ما نقش آفرینی مستقیم در تمامی این زمینه‌ها داشته‌اند.

 

دنیا تغییر کرده و هر کسی نمی تواند کاری که میخواهد را انجام دهد

 

غلامعلی خوشرو گفت:‌ همچنان شاهد گفت‌وگوها در داخل آمریکا هستیم اما این گفت‌وگو ها درباره برجام نیست بلکه بحث ها درباره این است که بعد از این تفاهم ایران چه وضعیتی پیدا می‌کند.

 

وی گفت: مخالفان با توافق وین در آمریکا معتقدند اوباما از نقطه ضعف با ایران وارد مذاکره شده است. مسأله این است که دنیا تغییر کرده و هر کسی نمی تواند کاری که میخواهد را انجام دهد. آن‌ها می خواستند از طریق فشار به ایران در بحث هسته‌ای ایران را به خاک بیاندازند و بعد از آن رژیم ایران را ساقط کنند اما ایران از همان نقطه ای که آن‌ها فکر می کردند زمین بخورد برخاسته است و فهمیدند که باید با ایران تعامل داشت و از طریق جنگ و برخورد به نتیجه نمی رسند.

 

نماینده ایران در سازمان ملل با اشاره به اظهارات جان کری مبنی بر اینکه اگر ایران تسلیم پذیر بود در جنگ عراق و یا در زمانی که 150هزار نیروی آمریکایی در مرزهای ایران و عراق بود ، تسلیم می شد گفت: ایران امروز به یک طرف مطمئن برای تعامل قوی از سوی کشورهای قدرتمند تبدیل شده است.

 

خوشرو گفت:‌ آمریکایی‌ها ما را به بی ثباتی در منطقه متهم می‌کنند در حالی‌که ایران با ثبات ترین کشور منطقه است و برای استمرار این ثبات حاضر است به کشورهای همسایه کمک کند چرا که برای ثبات خود نیازمند ثبات در کشورهای دیگر است. ریشه بی ثباتی در منطقه ما ناشی از سیاست های غلط آمریکا و بازشدن فضای افراط گرایی است.

 

وی گفت: حدود یک دهه طول کشید تا برنامه هسته‌ای ایران پایه ریزی شود و حدود یک دهه وقت برد تا این برنامه از دل یک مناقشه بین‌المللی خارج و تثبیت شود و فکر می کنم ده سال دیگر در پیش داریم تا این موضوع به طور کامل احیا شود. باید مراقبت کنیم پرونده ایران از این وضعیت بیرون بیاید. این طور نیست که وقتی وارد فاز اجرایی برجام شدیم همه چیز را رها کنیم و فکر کنیم که کارها انجام شده است. ما فرصت داریم تا موقعیت خود را تثبیت کنیم و پرونده را از شورای حکام خارج سازیم.

 

وی گفت:‌ زمان‌بند شدن قطعنامه 2231 یکی از اقدامات کم سابقه ای بود که در رابطه با موضوع ایران اتفاق افتاد و ما کمتر شاهدیم که شورای امنیت برای اقدامات خود و درخواست‌هایش زمانی را تعیین کند.

عراقچی: برکت بزرگ برجام رشد و بلوغ سیاسی جامعه است

سیدعباس عراقچی گفت: اگر به طور کلان دستاوردهای برجام را نگاه کنیم می‌بینیم که ظرفیت‌های زیادی ایجاد شده است و اگر به طور روشن اهداف دو طرف در مذاکرات هسته‌ای بررسی شود همه چیز گویا است که تا چه اندازه این اهداف به دست آمده و آن وقت خیلی نیاز به دفاع کردن از برجام نداریم.

 

او گفت: باید فرصت‌هایی که از این پس ایجاد می‌شود را بررسی و شناسایی کنیم و آینده را مدنظر قرار دهیم.

 

وی با بیان این که آقای سجادپور از من خواسته‌اند در این جلسه متفاوت از نشست و جلسات یک ماه گذشته صحبت کنم، تصریح کرد: اول به ما گفته شد قرار است در این جلسه از تیم هسته‌ای تقدیر شود. ما در یک ماه گذشته خیلی جاها صحبت کردیم و هر جا هم که صحبتی شده اول از زحمات تیم صحبت می‌کنند و بعد به اما و اگرها می‌رسند و دائما در هر جلسه‌ای منتظرم به آن "اما " برسند و از صبح در این جلسه نیز منتظر تا به آن اما برسیم اما نرسیدیم و خوشحالم از این که فضایی به وجود آمده است که کمی به ابعاد مثبت برجام پرداخته شود.

 

این عضو تیم مذاکره کننده با بیان این که متفاوت صحبت کردن برای من دائما به انتقادها در یک ماه گذشته جواب داده‌ام کمی سخت است. کاش شما هم طوری صحبت می کردید که به معنای انتقاد باشد تا من جواب دهم.

 

عراقچی در ادامه تاکید کرد:‌ برکت بزرگ برجام و مذاکرات هسته‌ای در کشور رشد و بلوغ سیاسی جامعه است که مهم‌ترین موضوع کشور را بر روی میزگذاشته و با همه جزییات همه درباره آن صحبت می‌کنند و به تعبیری آن را شخم می‌زنند و خوشبختانه این صحبت‌ها در محیطی زنده با آرامش و متانت بررسی می‌شود. البته این بحث‌ها در حالی که ما مذاکره هم می‌کردیم به شکل دیگری وجود داشت.

 

او گفت: معتقدم اگر نقدی نسبت به برجام و مذاکرات صورت گرفته از سر حسن نیت و صدق برای دفاع از منافع ملی کشور بوده است.

 

این عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای با تشریح مذاکرات به یک جراحی و ارتباط‌هایی که نسبت به آن وجود داشته است گفت:‌ مذاکرات یک جراحی بود که منتقدان با پروژکتورهایی که بر سر محل جراحی قرار داده بودند روند کار را بررسی و نظارت می‌کردند. البته برخی‌ها هم در این مسیر مخالفت‌های‌شان رنگ و بویی دیگر داشت و وسط جراحی لوله اکسیژن را قطع می‌کردند و یا حرف‌هایی می‌زدند فقط به درد طرف مقابل می‌خورد تا از آن علیه خودمان استفاده کند. در عین حال معتقدم اکثر دلواپسی‌ها از سر حسن نیت بوده است. اما برای جمع محدودی مسأله از حد و مرز گذشته بود و از جنبه انتقاد مخالفت با مذاکرات و برجام به لجاجت رسیده است و معتقدم که هر چه قدر هم پاسخ دهیم و توضیح دهیم اثر نمی‌کند چرا که قرار نیست اثر کند. ترجیح منافع جناحی یکی از آفاتی است که متاسفانه در این راه وجود دارد.

 

معاون ظریف در ادامه تصریح کرد: نوع انتقادها و محل‌هایی که این انتقادها مطرح می‌شود مثل صدا و سیما و یا کسانی که این انتقادها را بیان می‌کنند بعضا به گونه‌ای است که خلاف واقع می‌گویند. برخی‌ها که مدعی‌اند فیزیکدان و استراتژیست هستند حرف‌هایی می‌زنند خلاف واقع. مثلا قطعنامه 1929 را در برخی جاها به قطعنامه 2231 ترجیح می‌دهند و معتقدند آن قطعنامه حق ما را برای غنی سازی به رسمیت می‌شناخت،‌ این قطعنامه نه.

 

وی ادامه داد: متاسفانه خیلی از مواقع منتقدان اصلا متن برجام را نخوانده‌اند و حتی کسانی که بسیار در این زمینه ادعا دارند متن را نخوانده‌اند. در جایی گفته می‌شد مواد غنی شده قرار است به زباله تبدیل شود. در حالی که در برجام به روشنی گفته شده است مواد غنی شده ما یا به سوخت تبدیل می‌شود و یا در ازای آن‌ها اورانیوم طبیعی می‌گیریم و یا مجددا به ماده اولیه تبدیل می‌کنیم.

 

این دیپلمات ارشد ایران گفت:‌ درباره فردو برخی می‌گویند اگر ما جای شما بودیم نصف نطنز را به فردو می‌بردیم در حالی که فردو فقط ظرفیت 3 هزار سانتریفیوژ را دارد و نصف نطنز می‌شود 25 هزار سانتریفیوژ. باید متوجه باشیم که ارزش فردو به چیست و ما بهتر است کدام ارزش را برای خود حفظ کنیم. در بحث تحقیق و توسعه می‌گویند در این زمینه ایران محدود شده است. به طور واضح در برجام تحقیق و توسعه در کلیات خود در صنعت هسته‌ای‌مان وجود دارد و به رسمیت شناخته شده است و حتی در غنی‌سازی هم تحقیق و توسعه وجود دارد و فرض کنید که ما فقط قبول کرده‌ایم سانتریفیوژهای 9 و 10 را نسازیم در حالی که در برجام هیچ ممنوعیتی بر آن هم نداریم یا در یکی از زمینه‌های برجام به طور کامل در چندین سطح سرفصل همکاری‌های بین‌المللی با ایران مشخص شده است که شامل تحقیق و توسعه هم می‌شود.

 

عراقچی گفت: در خصوص اراک کسانی که مدعی‌اند دانشمند فیزیک هسته‌ای هستند می‌گویند اراک دیگر آب سنگین نیست چون به جای اورانیوم طبیعی از اورانیوم غنی شده در آن استفاده می‌شود. ما وقتی می‌خواستیم درباره اراک صحبت کنیم از همین دانشمندان کشورمان پرسیدیم که با چه معیارهایی ماهیت آب سنگین بودن اراک حفظ می‌شود و آن‌ها مشخصه‌هایی را بیان کردند و بر همان اساس ما عمل کردیم ولی نمی‌دانم چرا مدام برخی بر این مسأله اصرار دارند و سعی می‌کنند ذهن مردم منحرف و تلخ کنند. در قضیه بتن ریختن در قلب راکتور باید بگویم که این موضوع شاهکار تبلیغاتی آمریکایی‌ها بود که توانستند با آن ما را تحت تاثیر قرار دهند.

 

این عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای ادامه داد: اراک یک بازی 100 درصد باخت برای آمریکا و 100 درصد برد برای ماست. آمریکایی‌ها علنا می‌گفتند اراک نباید آب سنگین باشد و می‌گویند اعلام کرده‌اند دستور العمل دارند اجازه این کار را ندهند. روزهای اول حاضر نبودند آب سنگین را برای اراک بپذیرند و در توافق ژنو هم در نهایت نوشتند "آن راکتوری که آژانس به آن می‌گوید IR-40" اما در برجام می‌بینید که صراحتا آب سنگین اراک گفته شده است و کنگره بر سر همین مسأله با دولت آمریکا دعوا دارد. قرار است در سازوکار جدید قلب اراک خارج و قلب جدیدی طراحی و جاگذاری شود. قلب قدیمی خیلی به درد نمی‌خورد حتی اگر دوباره بخواهیم از آن استفاده کنیم چهار یا پنج سال طول می‌کشد و آن‌ها گفتند برای این که از آن سوء استفاده نشود از کشور خارج شود که ما نپذیرفتیم و در نهایت قرار شد آن را از کارآیی بیندازیم که بنا است منافذ آن با بتن پر شود.

 

 

تخت‌روانچی:  ما طلب‌کارهستیم

 

 معاون وزیر خارجه ایران گفت:‌ با بهره‌گیری از گفتمان انقلاب اسلامی در جریان مذاکرات هسته‌ای به صراحت حرف خود را می‌زدیم.

 

مجید تخت‌روانچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان صبح یک‌شنبه در نشست علمی مذاکرات هسته‌ای و علوم سیاسی در ایران در جمع اساتید و دانشجویان حاضر در این جلسه با بیان این که در تیم مذاکرات درجایی که احساس می‌کردیم که صحبتی به ناحق گفته می‌شود هیچ شک و شبهه‌ای به خودمان راه نمی‌دادیم که نظرمان را بگوییم، تصریح کرد: در جریان این مذاکرات شش کشور قدرتمند دنیا در یک طرف و جمهوری اسلامی ایران در طرف دیگر قرار داشت و همین موضوع این قضیه را به ذهن می‌رساند که ما در جریان این مذاکرات صاحب یک معادله‌ی برابر نیستیم و این که از نظر تعداد و قدرت اقتصادی و نظامی یک معادله مساوی وجود ندارد و البته این مانع نمی‌شد که ما در جاهایی که لازم است به صراحت و با قدرت نظر خود را مطرح کنیم. بلکه ما بارها به صراحت و قدرت نظرات خود را مطرح می‌کردیم و نگرانی در این ارتباط نداشتیم. چنان چه بعضا طرف مقابل ما تعجب می‌کرد.

 

او ادامه داد: در یک جلسه که موضوع بحث در مورد قطعنامه شورای امنیت در بحث تحریم‌ها بود صحبت از بحث تحریم‌های تسلیحاتی بود. و ما در آن جلسه با استدلال و منطق صحبت خود را مطرح کردیم و از حق ایران و این که ایران هیچ محدودیتی در ارتباط با برنامه موشکی خود نمی‌پذیرد صحبت کردیم. طرف اروپایی در آن جلسه به ما گفت، گویی جایمان عوض شده است و شما طلبکار هستید. ما به آن‌ها گفتیم قطعا این گونه است؛ ما طلب‌کارهستیم. چرا که شما در برهه‌ای تحریم‌های ظالمانه‌ای علیه ایران تصویب کردید و اکنون می‌خواهید در برابر رفع آن‌ها از ما امتیاز بگیرید.

 

روانچی با بیان این که نوع برخورد و حضور ما در این جلسات نشات گرفته از گفتمان انقلاب اسلامی بود، افزود: ما اعلام کرده بودیم که در مذاکرات غیر از موضوع هسته‌ای با طرف مقابل در مورد موضوع دیگری مذاکره نمی‌کنیم. ولی گاهی خود به خود برخی ازمسائل مطرح می‌شود مثلا آن‌ها نظرات خود را در مورد فعالیت‌های موشکی ایران می‌گفتند. در یکی از این جلسات در وین آقای ظریف به صراحت نظر ایران را اعلام کرد و گفت که چه کسانی منطقه ما را انبار تسلیحات کردند و این که چه کشورهایی از ایجاب آشوب در منطقه ما بهره می‌برند و به دنبال بی‌ثباتی در آن منطقه هستند.

 

وی ادامه داد: آن‌ها تلاش داشتند که این موضوع را بگویند که تسلیحات ایران چه مشکلاتی را در منطقه ایجاد می‌کند ولی این قضیه برعکس شد و ما حالت تهاجمی پیدا کردیم. وارد میدان شدیم و گفتیم که شما باعث بی‌ثباتی شده‌اید.

 

این عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشور با بیان این که با بهره‌گیری از گفتمان انقلاب اسلامی ما در جریان این مذاکرات به صراحت حرف خود را می‌زدیم ادامه داد: در طول دو سال مذاکرات تحولات بین‌المللی نمی‌توانست که در این جریان تاثیر نگذارد. مثلا وقتی قضیه اوکراین پیش آمد این بحث از سوی عده‌ای مطرح شد که آیا این موضوع در مذاکرات هسته‌ای تاثیر می‌گذارد یا نه؟

 

معاون وزیر خارجه ایران با بیان این که ما تلاش می‌کردیم که مذاکرات با 1+5 را محدود به موضوع هسته‌ای کنیم و اجازه نمی‌دادیم که موضوعات خارجی وارد این مذاکرات شود، تصریح کرد: در قضیه اوکراین شاید عده‌ای فکر می‌کردند اختلاف و دودستگی که بین اعضا وجود دارد به نفع ما باشد و ما بخواهیم که از این اختلاف استفاده کنیم ولی ما گفتیم که ما می‌خواهیم با یک مجموعه واحد مذاکره کنیم و یک بار مذاکره کنیم.

 

روانچی در همین راستا ادامه داد:‌ در مذاکراتی که منتهی به توافق ژنو شد در یک مرحله‌ای یکی از کشورهای عضو نظراتی را مطرح کرد که باعث کندی مذاکرات شد. ما در همان‌جا گفتیم در مورد موضوعی که بحث کرده‌ایم و نظرات در ارتباط با آن نزدیک شده است دوباره بحث نمی‌کنیم و اجازه نمی‌دهیم که دوباره بحث شود و تاکید داشتیم که آن‌ها مواضع خودشان را یکی بکنند و در برابر ما بنشینند و مسائلی مانند اوکراین تاثیر گذار نباشد.

 

این عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای در بخشی دیگر از صحبت‌های خود به بحث تعامل با رسانه‌ها و مباحثی که در این ارتباط مطرح شده است اشاره کرد و گفت:‌ در طول این دو سال از مذاکرات شاهد حضور قوی رسانه‌ها بودیم و لازم می‌دانم که از خبرنگاران تشکر و قدردانی کنم. این خبرنگاران عزیز ایرانی در سرما و گرما با امکانات محدود همراه ما بوده‌اند. با توجه به اهمیت موضوع علاقه‌ی رسانه‌ها نیز به این موضوع زیاد بود.

 

او با بیان این که نوع ارتباط با رسانه‌ها در این فرایند مهم بود و بیش‌تر در هیات ما آقای عراقچی زحمت این کار را می‌کشید ادامه داد: استفاده از رسانه‌ها در این فضا بسیار مهم بود و در مجموع ما هر چه به انتهای کار نزدیک‌تر می‌شدیم بهره‌برداری‌ ما از رسانه‌ها بیش‌تر می‌شد. و علاوه بر این که با خبرنگاران خود جلسات توجیهی برگزار می‌کردیم در این یک ماه آخر جلسات توجیهی با رسانه‌های خارجی نیز برگزار می‌کردیم تا مواضع جمهوری اسلامی ایران را تبیین کنیم و در کل این موضوع مفید بود چرا که فضاسازی طرف مقابل زیاد بود و ما برای مقابله با آن با رسانه‌های خارجی ارتباط داشتیم.

 

تخت روانچی با بیان این که دوسال گذشته، دو سال سختی بود گفت: با حمایت‌های مقام معظم رهبری، مدیریت رییس‌جمهور و یکدستی و هماهنگی تیم مذاکره کننده و زحماتی که کشیده شد و هم‌چنین دعای مردم به‌خصوص در شبهای قدر، این نتیجه حاصل شد و امیدواریم در پایان هر چه را که خیر و صلاح مملکت است رقم بخورد.

 

در این جلسه سوالات حضار به شکل کتبی جمع آوری و برای پاسخگویی به دکتر ظریف داده شد.