نسبت و اهمیت اندیشه جماعت گرایی(Communitarianism) در تفکر سیاسی معاصر ایران
مجید توسلی رکن آبادی[1]
مختار نوری[2]
تفکر سیاسی در ایران معاصر از عصر مشروطه تا دوران پساانقلابی حاضر همواره محل نزاع میان مکاتب فکری مختلف غربی و طرفداران داخلی آن ها بوده است. از جمله این مکاتب می توان به اندیشه های پوزیتیویستی، لیبرالیستی ، ناسیونالیستی، مارکسیستی ، پست مدرن و ...اشاره نمود. اما نوشتار حاضر با چشم پوشی از مکاتب فکری مذکور در تلاش است تا به اهمیت یکی دیگر از مهم ترین مکاتب فکری معاصر غرب یعنی اندیشه « جماعت گرایی » و مفاهیم مطرح در دستگاه فکری اندیشمندان این مکتب با تفکر سیاسی معاصر ایران بپردازد. مک اینتایر، تیلور، سندل و مایکل والزر از مطرح ترین اندیشمندان این مکتب زمینه گرا شمرده می شوند. برداشت نویسندگان ازآثار اندیشمندان مذکور نشانگر آن است که برخی موضوعات و مفاهیم در اندیشه متفکران جماعت گرا وجود دارد که می تواند نسبت و اهمیت اندیشه جماعت گرایی در تفکر سیاسی معاصر ایران را هر چه بیشتر نمایان سازد. از این منظر، پرسش اصلی این است که « نسبت و اهمیت اندیشه جماعت گرایی در تفکر سیاسی معاصر ایران در چه حوزه هایی قابلیت تحلیل و امکان کاربست پیدا می کند؟». به عنوان فرضیه ابتدایی نوشتار حاضر مدعی است که « نسبت و اهمیت اندیشه جماعت گرایی در تفکر سیاسی معاصر ایران در حوزه هایی مانند « زمینه مندی و پرهیز از جهانشمولی» ؛ « تاکید بر هویت، سنت و مفاهیم اخلاقی» و «احترام به تنوع و کثرت فرهنگی» قابل تجزیه و تحلیل و کاربست راهبردی می باشد». به تعبیر دیگر برداشت نویسندگان مقاله آن است که رویکرد جماعت گرایی و مفاهیم نهفته در آن نسبتا بهتر از اندیشه های جهانشمول مدرن و نسبی گرایی پسامدرن می تواند در حل و فصل یا فهم برخی از مسائل و مشکلات موجود در جامعه سیاسی معاصر ایران مناسب و راهگشا باشد.لازم به ذکر است که از حیث چارچوب نظری این مقاله در حوزه «فلسفه سیاسی» قابل دسته بندی است و تلاش شده تا با تکیه بر روش «تحلیلی» و ابزار «کتابخانه ای» به مسئله اصلی مقاله پرداخته شود.
کلید واژه ها: مدرنیته- پسامدرنیسم- جماعت گرایی- تفکر سیاسی- زمینه مندی- سنت- کثرت فرهنگی.
[1]. دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی،واحد علوم و تحقیقات تهران
[2]. دانشجوی دکتر ی اندیشه سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران