دومین نشست علمی کمیته ی مطالعات منطقه ای انجمن علوم سیاسی ایران، با موضوع "تاثیرات فرامنطقه ای تعاملات جدید ایران و غرب"، روز چهارشنبه ششم آذرماه 1392 با حضور استادان و پژوهشگران این رشته در خانه ی اندیشمندان علوم انسانی برگزار گردید.
این نشست، با خوشآمد گویی خانم دکتر طاهره ابراهیمی فر دبیر علمی کمیته مطالعات منطقه ای آغاز گردید. در ادامه ی نشست، جناب آقای دکتر بهزاد شاهنده درباره «تاثیر تعاملات جدید ایران و غرب بر روابط ایران و شرق آسیا» به تبیین دیدگاه های خود پرداختند. ایشان در ابتدا تاکید کردند که روابط ایران با این کشورها تحت تاثیر بازیگر سومی به نام آمریکا می باشد. زیرا سطح روابط اقتصادی این کشورها با آمریکا بسیار گسترده تر از روابط آنها با جمهوری اسلامی ایران است و در سالهای اخیر کشورهای شرق آسیا در روابط خود با ایران بسیار محتاطانه عمل می کنند و سعی دارند در روابطشان نه ایران و نه آمریکا را از دست ندهند. در ارتباط با مسئله هسته ای آنها شدیدا مخالف ایران هسته ای می باشند. در حال حاضر با توجه به توافق صورت گرفته و تعاملی که در حال شکل گیری است، افق روشنی پیش روی روابط ایران با کشورهای شرق آسیا دیده می شود. پیش بینی می شود که تولید نفت ایران طی 6 ماه آینده 75 درصد افزایش پیدا کند و با توجه به اینکه توافق شده است که آمریکا و غرب تحریم های جدیدی علیه ایران تصویب نکنند، احتمالا این امر منجر به لغو معافیت های 180 روزه جهت کاهش خرید نفت کشورهای شرق آسیا از ایران می شود، که بر افزایش روابط تاثیرگذار است. از دیگر موارد می توان به بلوکه شدن دارایی های ایران اشاره نمود که در چین حدود 22 تا 45 میلیارد دلار و در ژاپن و کره جنوبی هر کدام حدود 4 تا 5 میلیارد دلار می باشد که توافق گردیده است حدود 10 میلیارد دلار از پول های ایران در چین آزاد شود. از دیگر مسایل مهم از نظر ایشان کاهش میزان سرمایه گذاری کشورهای شرق آسیا در ایران به دلیل ریسک بالای آن می باشد و افزایش میزان سرمایه گذاری جزء از طریق اعتمادسازی که در حال شکل گرفتن است، صورت نمی گیرد. بنابراین پیش بینی می شود یکی از مناطقی که در آینده با ایران روابط گسترده اقتصادی داشته باشد منطقه شرق آسیا باشد.
سپس سرکار خانم دکتر الهه کولایی سخنرانی خود را با عنوان «تاثیر تعاملات جدید ایران و غرب بر روابط ایران و روسیه» بیان کردند. در ابتدا ایشان به اهمیت فوق العاده توافق ژنو اشاره کردند. در ادامه به پیشینه روابط ایران و فدراسیون روسیه که قرن ها فراز و نشیب داشته است اشاره کردند و فروپاشی اتحاد شوروی را یک فرصت ژئوپلیتیکی و استراتژیکی برای ایران دانستند. ایشان به نقش آمریکا در این منطقه اشاره نمودند و استراتژی مهار آمریکا در مقابل ایران و همچنین جلوگیری از نفوذ روسیه در مناطق قفقاز و آسیای مرکزی را بررسی کردند. ایشان معتقدند که در بحث انرژی با توجه به منابع عظیم نفت و گاز ایران و همچنین موقعیت جغرافیایی ایران در ارتباط با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز و نیز اروپا، ایران به عنوان رقیب روسیه است که به دلیل فضای حاکم بر روابط خارجی اش نتوانسته است از توان خود استفاده کند. در ادامه، ایشان به بحث استفاده ایران از منابع انرژی دریای خزر اشاره کردند که از سال 1998 به بعد به دلیل روابط پر فراز و نشیب ایران با غرب، ایران هرگز نتوانسته است حقوق قانونی خودش را در برداشت از منابع انرژی این حوزه به دست بیاورد. ایشان از دیگر مسائل مورد توجه در حوزه سیاست را قرارداد همکاری هسته ای روسیه و ایران دانستند که غیر از حمایت های اولیه روسیه در تکنولوژی هسته ای، در 17 سال گذشته، همواره به عنوان ابزاری برای چانه زنی روسیه با آمریکا مورد استفاده قرار گرفته است و این برنامه در سایه تعامل ایران با غرب می تواند به نتیجه برسد.
در ادامه نشست جناب آقای دکتر سعید خالوزاده پیرامون «تاثیر تعاملات جدید ایران و غرب بر روابط ایران و اتحادیه اروپا» سخن گفتند. در ابتدای صحبت، ایشان به روابط ایران و کشورهای اروپایی تا پیش از یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اشاره کردند و توضیحاتی پیرامون تنزل سطح روابط در عرصه سیاسی و اقتصادی به دلیل پرونده هسته ای ایران بیان نمودند. در ادامه، ایشان نقش آمریکا در روابط ایران و کشورهای اروپایی را برشمردند که منجر به نزدیک شدن کشورهای اروپایی به آمریکا، اعمال فشار، تحریم های اقتصادی و تجاری و ... گردید. به نظر ایشان پس از یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، اروپاییان نسبت به این انتخابات نگاه مثبتی داشتند و نتیجه انتخابات یک فضای جدید را برای تعامل با ایران به وجود آورد. همچنین ایشان معتقدند که با وجود وابستگی شدید اروپاییان به نفت و گاز، به دلیل حساسیت بحث هسته ای، اروپاییان به آسیب هایی که از تحریم ایران به آنها می رسید توجهی نداشتند، اما پس از توافقنامه 24 نوامبر بین ایران و 1+5، اروپاییان آمادگی خود را جهت گسترش روابط با ایران اعلام کرده اند و به نظر می رسد به زودی شاهد گسترش روابط در عرصه های دیپلماتیک، اقتصادی، تجاری، صنایع نفت و گاز و خودروسازی باشیم و با توجه به اینکه امروزه مخالفان ارتباط با ایران در موضع ضعف قرار گرفته اند، نقاط همکاری بسیار بیشتر از نقاط چالش برانگیز می باشد و در ماه های آینده شاهد بهبود و گسترش روابط با اروپا و آن سوی آتلانتیک خواهیم بود.
تهیه و تنظیم : بیژن میرزائی، دبیر اجرایی کمیته ی مطالعات منطقه ای