آیین رونمایی از کتاب تازه دکتر حمیدرضا رحمانی‌زاده دهکردی، استاد دانشگاه علامه‌طباطبائی با عنوان «پیش‌نگارش؛ گام نخست در فرآیند پژوهش»، با حضور استادان برجسته این حوزه توسط کمیته روش شناسی انجمن علوم سیاسی ایران و با همکاری دانشگاه علامه طباطبایی در روز دوشنبه 17 آبان 1395 برگزار شد.
دکتر حمیدرضا رحمانی زاده دهکردی: منظور از پیش‌نگارش تأمل و تفکر در نوشتن است
دکتر رحمانی‌زاده دهکردی در ابتدای این مراسم با تشکر از حضور دکتر خانیکی و دکتر غلامرضاکاشی برای حضور در این رونمایی، گفت: این کتاب درواقع دل‌مشغولی ۸ سال بنده در زمینه این است که چرا یک کتاب فارسی در حوزه مهم نگارش نداریم.
وی با اشاره به اینکه کتاب پیش‌نگارش به صورت خلاقانه قبل از نوشتن کتاب یا مقاله به کمک ما می‌آید، اظهار کرد: جرقه نوشتن این کتاب در کمیته ارتقای مهارت‌های پژوهشی دانشگاه زده شد که بنده افتخار حضور در آن را داشتم.
عضو هیئت علمی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی در همین زمینه تصریح کرد: در این کمیته تصمیم گرفتیم برای ترمیم نقاط ضعف دانشجویان و استادان برای هر کدام از آنها ۶۰ عنوان کتاب حدوداً ۱۰۰ صفحه‌ای به همراه ۱۱۰ کارگاه آموزشی برگزار شود.
وی با اشاره به اینکه مقرر شد برای نگارش این کتاب‌ها از استادان برتر دانشگاه علامه طباطبائی استفاده شود، گفت: کتاب پیش‌نگارش؛ گام نخست در فرآیند پژوهش، گوشه‌ای کوچک و قدم نخست در این حوزه است.
رحمانی‌زاده دهکردی افزود: منظور از پیش‌نگارش این است که قبل از نوشتن هر چیزی، نویسنده نیاز به تأمل و تفکر دارد. ضمن‌آنکه در این کتاب از ۲۲ تکنیک نوشتن و نگارش با الهام از متفکرین بزرگ برای خلق ایده استفاده شده است.
وی با اشاره به اینکه غرب در صدها سال گذشته برای نوشتن تکنیک‌های زیادی را طراحی کرده و یک نظام کامل در این حوزه دارد که ما آشنایی چندانی با آن نداریم، گفت: در این کتاب مثلا توضیح داده شده که نوام چامسکی از چه روشی برای خلق ایده‌های خود بهره می‌برده است.
نویسنده «پیش‌نگارش؛ گام نخست در فرآیند پژوهش»، خاطرنشان کرد: این کتاب مهارتی و عملی بوده و باید توسط استادان در کارگاه‌های آموزشی مورد استفاده قرار گیرد.
دکتر هادی خانیکی: جست‌وجو برای ایده جزو گمشده‌های ما است
در ادامه این مراسم دکتر هادی خانیکی، مدیرگروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی نیز بیان کرد: امروز فضای دانشگاه به شدت به سمت فرمالیسم، بسته‌بندی اندیشه و تزئین نزدیک شده و یا نزدیک می‌شود و اگر کاری خلاف عادت و برعکس این رویه انجام شود، قابل توجه است.
وی با اشاره به اینکه کتاب «پیش‌نگارش؛ گام نخست در فرآیند پژوهش»، بر خلاف این فرآیند و عادت معمول در دانشگاه است که اتفاقا تفاوت نیز همین جا است، گفت: باید بیش از هر چیز به این نکته توجه کنیم که یادگیری کار پژوهشی تنها با مطالعه کتاب‌های ۱۰۰ صفحه‌ای هرچند مهم و ارزنده؛ صورت نمی‌گیرد، بلکه یادگیری باید حاوی ایده نوآورانه و خلاقانه باشد.
خانیکی افزود: در کتاب آقای دهکردی ایده نوآورانه وجود دارد. در کتاب خلق ایده صورت گرفته و پرورش داده شده است.
وی با اشاره به اینکه این کتاب به دنبال این است تا بتواند به پژوهش‌ها روح و به مقالات معنا دهد، اذعان کرد: ما دانشگاهیان همواره از این مسئله رنج می‌بریم که چرا حرف‌های اندیش‌ورانه خود را از حرف‌های دانش‌ورانه خود، تفکیک می‌کنیم.
مدیرگروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی در همین زمینه افزود: چرا مقالاتی که در نشریات علمی و یا در قالب پژوهش‌های رسمی تدوین و تنظیم می‌شود تا انتهای متن، حرفی که در دل و ذهن آدم است بیان نشده و قربانی فرم می‌شود.
وی با شاره به اینکه در فضای مجازی برخی از حرف‌ها که جنبه گفتاری دارد و نه نوشتاری، برای فرد راضی‌کننده و گویاتر است، گفت: نمی‌دانم، شاید اگر آثار مرحوم شریعتی گرفتار ضوابط I.S.I و رفرنس‌های معمول بود آیا خوانده می‌شد؟
خانیکی خاطرنشان کرد: در این کتاب ایده‌پردازی و ایده‌یابی مورد توجه قرار گرفته و نویسنده نیز برای فعلیت یافتن آن تکنیک‌هایی را آورده که به نظرم تفکر و پی‌جویی برای ایده در پیش‌نگارش است و باید در متن نگارش ادامه پیدا کند.
وی با اشاره به اینکه فصل‌ها و عناوین این کتاب بخصوص در فصل اول مناسب آورده شده است، گفت: ایده شکل نمی‌گیرد مگر اینکه فرد قدرت گفت‌وگو و واکنش فعال نسبت به متن داشته باشد.
خانیکی با بیان اینکه درگیری تمام‌عیار با پژوهش از ویژگی‌های این کتاب است، اظهار کرد: نباید در ابتدا پژوهش انجام شود و بعد به نگارش برسد بلکه پژوهش در متن نگارش است و ادامه پیدا می‌کند.
وی تولید را حاصل تجربه‌های فردی دانست و گفت: جستجو برای ایده جزو گمشده‌های ما است که به دلیل سخت بودن اندیشیدن و اندیشمند بودن، معمولاً از آن فرار می‌کنیم. ضمن‌آنکه فصل دوم این کتاب تکنیکی‌تر است تا فصل دوم که قابل تأمل‌انگیرتر است.
مدیرگروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی پیشنهاد کرد که در کنار کتاب «پیش‌نگارش؛ گام نخست در فرآیند پژوهش»، دو کتاب دیگر شامل، کتاب «هنر شفاف اندیشیدن»، اثر رولف دوبلی ترجمه عادل فردوسی‌پور و کتاب «راهنمای تفکر نقادانه، پرسیدن سوال‌های به‌جا»، اثر م.نیل براون و استوارت ام.کیلی، خوانده شود.
دکتر محمدجواد غلامرضا کاشی: کتاب پیش نگارش می‌گوید چطور نوشتن را از حصارها نجات دهیم
محمدجواد غلامرضاکاشی، استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی نیز در این مراسم گفت: جوهر کتاب «پیش‌نگارش؛ گام نخست در فرآیند پژوهش»، آقای دهکردی خلاقانه بوده و مواجه شدن با متن، نگارش و نوشتن است.
وی با اشاره به اینکه این کتاب با اخلاق خود آقای دهکردی که داشته‌های او بسیار بیشتر از این آثار مکتوب بوده بسیار نزدیک و سازگار است، اظهار کرد: این کتاب می‌گوید که مشکل ما در نوشتن است.
غلامرضاکاشی با بیان اینکه نوشتن خیلی بیشتر از حد یک تکنیک است، گفت: من در مورد این کتاب تیتروار می‌گویم، چطور نوشتن می‌تواند از حصارهای خود بیرون رود. نوشتن گوهری بوده که در حصرهای مختلف است و اگر قرار است نوشتار و خواندن گوهرهای خود را پیدا کنیم، باید بگوییم از چه حصارهایی بیرون بیاید در غیر این صورت در همان حصر خودش خفه شده و در میان تکرار و تکرارها باقی مانده است.
این استاد دانشگاه علامه طباطبائی تصریح کرد: البته تکنیک‌ها حصارهایی در ذهن نویسنده است و متن و نوشتن را باید از حصارها نجات داد. در نوشتن باید از الگوها و ساختارها بالا رفته و مثل یک طوفان ذهنی که در این کتاب نیز آمده است، عمل کنیم.
وی با بیان اینکه برای نوشتن نباید گرفتار فرم و ساختار باشیم، گفت: البته هر نوشته باید فرم داشته باشد ولی گاهی نوشتار تهی و فرم‌دار به نوشتاری که دارای ایده است اما مقداری آشفتگی در فرم دارد، ترجیح داده می‌شود.
غلامرضاکاشی با اشاره به اینکه نوشتن نباید خلاقیت فرد را محدود کند، افزود: هر نویسنده‌ای برای یادگیری در ابتدا باید تقلید کند ولی این کار نباید قدرت خلق ایده و خواندن فعال را از فرد بگیرد.
این استاد دانشگاه علامه طباطبائی با تبریک نگارش این کتاب به دکتر دهکردی، خاطرنشان کرد: امیدوارم با برگزاری کارگاه‌های مختلف، استفاده از این کتاب به صورت عملی وارد زیسته دانشگاهی ما شود.
منبع: عطنا